Vanaf het moment dat een steiger in gebruik wordt genomen, wordt de veiligheid van de steiger bepaald door de gebruiker. Bij ondeskundig gebruik, het verwijderen van leuningen en afdekkingen en het doen van geïmproviseerde aanpassingen wordt een goed ontworpen steiger onveilig.

Door verschillende factoren kan een steiger na opleveren niet meer naar wens zijn:

  • de werkvolgorde is gewijzigd en is niet gecommuniceerd met de gebruikers
  • toegang tot steiger wordt belemmerd door bouwmaterialen
  • gebruikers belast met verschillende werkzaamheden met ieder andere wensen

Een Werkplan Steigers kan uitkomst bieden. Hierin worden onder andere gebruikerseisen vastgelegd. Het Werkplan Steigers maakt onderdeel uit van een V&G-plan. Iedere aanpassing, wijziging of afwijking moet zijn gebaseerd op het Werkplan Steigers. Hierdoor wordt het verrichten van aanpassing beter beheersbaar, waardoor het gebruik van de steiger veiliger zal worden. Zie voor het Werkplan Steiger het A-blad Veilige Steiger.

Verantwoordelijkheden

1. De toezichthouder steigerbouw werkt onder verantwoordelijkheid van het steigerbouwbedrijf en is belast met de leiding van de opbouw, demonteren en ingrijpende veranderingen van een steiger. Montage, ombouw en demontage worden verricht door daartoe opgeleid steigermonteurs.

2. Een gebruiker, bijvoorbeeld een aannemer of onderaannemer,?is medeverantwoordelijk voor de kwaliteit van de steiger die veelal door anderen is gebouwd. Als hij die verantwoordelijkheid niet zelf invult, moet hij nadrukkelijk controleren of de andere partij dat wel doet. Die verplichting geldt dus voor alle werkgevers die een steiger door hun werknemers laten gebruiken.

3. Een werkgever moet een aantal zaken controleren. Van hem wordt verwacht dat hij:

  • Een steiger slechts laat betreden als hij is vrij gegeven voor gebruik;
  • Een steiger reglmatig laat controleren door een ‘ter zake deskundig persoon’ (Arbobesluit art. 7.34 lid 1);
  • Een steiger laat controleren na iedere wijziging in de constructie van de steiger, na extreme weersomstandigheden;
  • Een steiger of onderdelen ervan niet laat veranderen of wegnemen;
  • Ervoor zorgt dat tekortkomingen of defecten aan de steiger worden gemeld aan de ‘ter zake deskundig persoon’ en de werkzaamheden zo nodig worden gestaakt tot een en ander is hersteld;
  • De werknemers die de steiger gebruiken opdracht geeft zelf, vóór het betreden, te beoordelingen of de steiger in orde is, aan de hand van een steigerkaart of volgende controle punten:
    1. de staanders te lood staan,?
    2. de staanders zijn geplaatst op voetplaten,?
    3. de vloeren volledig zijn dicht gelegd,?
    4. de leuningen en kantplanken aanwezig zijn,
    5. de opgang veilig is,?
    6. het verankeringspatroon niet onderbroken is,
    7. de schoren in een patroon zijn aangebracht,
    8. de steiger stabiel staat.

4. De “Toezichthouder steigergebruik” heet in de wet “ter zake deskundige persoon”. De wet schrijft niet voor welke partij verantwoordelijk is voor het aanwijzen, faciliteren en functioneren van deze persoon. Maar ook hier geldt dat iedere werkgever verantwoordelijk is voor de veiligheid en gezondheid van zijn werknemers. Er zijn voor een gebruiker slechts twee opties: hij controleert of een andere partij deze functie naar behoren invult, of hij zorgt hier zelf voor.

De belangrijkste gevaren tijdens het gebruik van de steiger zijn:

  • overbelasting van de werkvloer(en), door bijvoorbeeld te veel en/of te zware steenpakketten, waardoor de steiger kan bezwijken of omvallen
  • onvoldoende draagkrachtige ondergrond, door bijvoorbeeld onderspoeling of ondergraving
  • ongeautoriseerd veranderen van de steiger, door bijvoorbeeld leuningwerk, vloerelementen of verankeringen weg te halen

De toezichthouder steigergebruik controleert de steiger regelmatig op veiligheid van de constructie, in ieder geval voor ingebruikname en na iedere wijziging. Ook signaleert hij onveilige werksituaties. Hij werkt onder verantwoordelijkheid van het bedrijf dat de steiger gebruikt. Dit kunnen ook meerdere bedrijven zijn. Hij dient in het bezit te zijn van een omschrijving van zijn taken en bevoegdheden.          ?

5. Ook een werknemer heeft arbowettelijke verplichtingen. In de arbowetgeving ligt de verantwoordelijkheid in eerste instantie bij de werkgever.
Ook iemand die niet in loondienst is, maar onder het gezag van een werkgever werkt, moet op dezelfde manier worden beschermd tegen schade aan de gezondheid. Het betreft onder meer ingeleende werknemers, uitzendkrachten en stagiairs/ leerlingen en zzp-ers die onder gezag werken.

6. De verplichtingen van een werknemer zijn:

  • arbeidsmiddelen en persoonlijke beschermingsmiddelen op de juiste wijze gebruiken
  • beveiligen niet veranderen of zonder noodzaak weghalen, en ze niet op onjuiste wijze gebruiken
  • meewerken aan de georganiseerde voorlichting en instructie
  • geconstateerde gevaren melden aan zijn leidinggevende

Bij het niet naleven van zijn verplichtingen kan ook de werknemer een boete opgelegd krijgen van de Arbeidsinspectie.

Inspecties ná oplevering steiger

Om de veiligheid van de steiger te bewaken zijn periodieke inspecties noodzakelijk. Een goed uitgangspunt is eens per twee weken. Deze inspecties moeten door een ‘ter zake deskundige persoon’  worden uitgevoerd.  Na oplevering is dit de Toezichthouder Steigergebruik. In de bijlage is een voorbeeld van een inspectie- checklist opgenomen.

Op de volgende momenten moet een steiger worden geïnspecteerd:

  • bij oplevering
  • vervolgens iedere 2 weken
  • na iedere aanpassing van de steiger
  • na wijzigingen van de omgevingsfactoren, bijvoorbeeld ontgravingen nabij een staandervoeten

Na een gebeurtenis of weersomstandigheden, waarbij redelijkerwijs kan worden aangenomen dat deze hebben geleid tot wijzigingen tot in constructie, bijvoorbeeld aanrijding, ontploffing, brand, aardbeving, een windkracht boven 7 (Beaufort).

(Bron: A-blad Veilige Steiger, Stichting Arbouw 2011)